डायनासोरबाट भागिरहेको शिशु, पृष्ठभूमिमा बजिरहेको लेडी गागाको गीत, सडकको पहिरनमा सजिएका बिरालाहरूको नृत्य, अनि म्याक एन्ड चीजको थुप्रोमाथि प्रहरीले चलाएको बडिक्याम दृश्य — यी कुनै चलचित्रका दृश्य होइनन्। यस्ता दृश्यहरू हालसालै कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) द्वारा सिर्जित सामग्रीका रूपमा सामाजिक सञ्जालमा व्यापक रूपमा देखा पर्न थालेका छन्।
ठूला प्रविधि कम्पनीहरू अहिले सामाजिक सञ्जाललाई नयाँ रूप दिन प्रयत्नशील छन् । त्यो पनि AI को माध्यमबाट। तर प्रारम्भिक अवस्थामै यो प्रयास केही अस्तव्यस्त देखिएको छ।
AI र सामाजिक सञ्जालबीचको मिलन
OpenAI द्वारा हालै सार्वजनिक गरिएको Sora एप, जहाँ माथि उल्लिखित दृश्यहरू देखिएका थिए, सामाजिक सञ्जाल र AI को संगमको पछिल्लो उदाहरण हो। Meta ले पनि Vibes नामक TikTok जस्तै AI भिडियो फिड प्रस्तुत गरेको छ। Instagram मा प्रयोगकर्ताहरूले AI पात्रहरूसँग प्रत्यक्ष सन्देशमार्फत संवाद गर्न सक्छन्। TikTok को AI Alive उपकरणले चित्रलाई सरल आदेशद्वारा भिडियोमा रूपान्तरण गर्न सक्छ।
यी प्रवृत्तिहरू प्रविधि क्षेत्रका प्रमुख कम्पनीहरूबीच भइरहेको तीव्र प्रतिस्पर्धाको संकेत हुन् । जसको उद्देश्य भविष्यको इन्टरनेटको रूपरेखा निर्माण गर्नु हो। किनभने AI बाट व्यापारिक लाभ उठाउने होड अहिले चुलिएको छ।
उठेका प्रश्न र उत्पन्न चिन्ताहरू
AI लाई सामाजिक सञ्जालमा समावेश गर्ने प्रयाससँगै बहुप्रश्न उठेका छन्। यी प्रविधिहरूले प्रतिलिपि अधिकारको उल्लंघन गर्छन् कि? यस्ता उपकरणहरूले गलत सूचनाको तीव्र विस्तारलाई अझ भयावह बनाउँछन् कि?
Sora एप सार्वजनिक भएको केही दिनमै Motion Picture Association का अध्यक्ष चार्ल्स रिभकिनले वक्तव्य जारी गर्दै भने, “हाम्रा सदस्यहरूको चलचित्र, कार्यक्रम र पात्रहरूको नक्कल गरी निर्माण गरिएका भिडियोहरू OpenAI को सेवा तथा सामाजिक सञ्जालभरि देखापर्न थालेका छन्।”
यस सन्दर्भमा OpenAI का प्रमुख कार्यकारी अधिकृत स्याम आल्टम्यानले भविष्यमा अधिकारधारीहरूलाई AI द्वारा सिर्जित पात्रहरूमा “अझ विस्तृत नियन्त्रण” प्रदान गरिने र आम्दानी बाँडफाँडको मोडेलबारे विचार भइरहेको जानकारी दिएका छन्।
हालको अवस्थामा Pikachu वा Spongebob जस्ता पात्रहरूलाई समावेश गर्ने प्रयास गर्दा, “यो सामग्री तेस्रो पक्षसँग समानता राख्न सक्ने हाम्रो मापदण्ड उल्लंघन गर्न सक्छ” भन्ने सन्देश देखिन्छ।
भ्रामक सूचना र ‘Deepfake’ को डर
AI प्रविधिले सामाजिक सञ्जालमा पहिले देखिएको गलत सूचना प्रवृत्तिलाई थप जटिल बनाइदिएको छ। Sora जस्ता अत्याधुनिक उपकरणले यथार्थजस्तो देखिने दृश्यहरू निर्माण गर्न सक्ने क्षमताले यसप्रकारको चिन्ता झनै बढाएको छ। विशेषतः जब AI द्वारा सिर्जित भिडियोहरूमा रहेको चिन्ह वा जलचिन्ह (watermark) सजिलै हटाउन सकिन्छ, त्यो स्थिति अझ गम्भीर बन्छ।
यद्यपि, OpenAI का अनुसार Sora द्वारा सिर्जित भिडियोहरूमा C2PA metadata जडान गरिएको हुन्छ — जसले सामग्रीको उत्पत्तिस्थान चिन्ने मापदण्डका रूपमा काम गर्छ। साथै, सार्वजनिक व्यक्तित्व वा अनुहारको नक्कल रोक्न प्रणाली पनि प्रयोग गरिएको बताइन्छ। Meta ले पनि आफ्ना AI उपकरणद्वारा सिर्जित सामग्रीहरूमा “अदृश्य जलचिन्ह” राखिएको जनाएको छ।
किशोरहरूमा मानसिक स्वास्थ्यसम्बन्धी चासो
AI च्याटबोटहरूको प्रयोगले किशोरहरूमा मानसिक स्वास्थ्यसम्बन्धी समस्या उत्पन्न गराएको भन्दै विभिन्न मुद्दाहरू दर्ता भएका छन्। विशेषतः Character.AI एपमा रहेका AI पात्रहरूसँग संवाद गर्दा केही किशोरहरूमा मानसिक समस्याहरू देखिएको, यहाँसम्म कि आत्महत्यासम्मको अवस्था आएको उल्लेख गरिएको छ।
OpenAI ले Sora मा किशोर प्रयोगकर्ताहरूका लागि कडा सुरक्षा नीति लागू गरिएको जनाएको छ । जस्तै, परिपक्व विषयवस्तु सिर्जना गर्न निषेध र वयस्क प्रयोगकर्ताहरूले किशोरहरूलाई सन्देश पठाउन नपाउने व्यवस्था। Meta ले पनि शंकास्पद व्यवहार देखाएका वयस्कहरूलाई किशोरहरूको सामग्री हेर्न वा अन्तर्क्रिया गर्नबाट रोक्ने प्रविधि प्रयोग गरेको दाबी गरेको छ।
AI सामग्रीप्रति प्रयोगकर्ताको रुचि कति?
वास्तवमा, ठूलो प्रश्न उठिरहेको छ — के प्रयोगकर्ताहरू आफ्नो सामाजिक सञ्जाल फिडमा यस्ता AI द्वारा सिर्जित सामग्रीको बाढी चाहन्छन् त?
Sora र Meta AI का दृश्यहरूले कतिपय अवस्थामा मनोरञ्जन प्रदान गर्न सक्छन्, तर तीले प्रयोगकर्तालाई लगातार स्क्रोल गरिरहनु पर्ने ‘लत’ जस्ता अनुभूति गराउँदैनन्, जुन आजका सामाजिक सञ्जालहरूमा पाइन्छ।
यसै वर्षको सुरुआतमा, Meta AI मा प्रयोगकर्ताहरूले गरेका च्याटहरू, जुन स्वास्थ्य वा कानुनी जस्ता संवेदनशील विषयहरूमा आधारित थिए, अनजानेमा सार्वजनिक फिडमा देखिएको भन्ने गुनासो आएको थियो। यद्यपि Meta ले स्पष्ट पारेको छ कि च्याटहरू पूर्वनिर्धारित रूपमा निजी हुन्छन् र प्रयोगकर्ताले विशेष प्रक्रिया अपनाएपछि मात्र सार्वजनिक हुने व्यवस्था छ।
AI: सिर्जनाको लागि उपकरण, अथवा नयाँ सामाजिक सञ्जाल?
वास्तवमा, Sora वा Meta AI को उद्देश्य प्रयोगकर्तालाई सामग्री स्क्रोल गराउनु नभई, उनीहरूलाई आफ्नै सिर्जना निर्माण गर्न प्रेरित गर्नु हो। यो प्रयास सम्भवत: नयाँ पुस्ताका डिजिटल सर्जकहरूलाई लक्षित गरिएको हो — जसले भविष्यमा यिनै प्लेटफर्महरूमा आफूलाई स्थापित गर्नेछन्। तर यस्ता एपहरूको स्वरूप र कार्यशैली हेर्दा, यी अब केवल सिर्जनाकोलागि उपकरण मात्र नभई सामग्री हेर्ने केन्द्र बन्ने प्रयत्नमा देखिन्छन्।
AI र सामाजिक सञ्जालको मिलनले प्रविधिको नयाँ युगको ढोका खोलेको छ। यद्यपि, यो प्रक्रिया अझै अपूरो र अस्पष्ट देखिन्छ। OpenAI तथा Meta जस्ता कम्पनीहरू पनि यो रुपान्तरणको सम्पूर्ण स्वरूप बुझ्ने चरणमै छन्। भविष्यको सामाजिक सञ्जाल कस्तो हुनेछ? त्यो सर्जकहरूको हातमा हुनेछ, वा AI ले सृजित यादृच्छिक भिडियोहरूको भरमा? यति निश्चित छ — हामी परिवर्तनको मोडमा उभिएका छौं, जहाँ सामाजिक सञ्जालको रूप र रहनशैली नै फेरिँदैछ।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
प्रतिक्रिया
सम्बन्धित खवर
